مقدمه: درگذشت آيت‌الله هاشمی چه پیامدهایی برای فضای سیاسی ایران به همراه خواهدداشت؟ وجه تمایز آيت‌الله هاشمی نسبت به روحانیون سنتی چه بود که ایشان را متمایزمی کرد؟ الگوی توسعه‌ای که آيت‌الله هاشمی دنبال می‌کرد به کدام یک از رهبران جهان و یا کشورها، شباهت داشت؟ آیا آيت‌الله هاشمی موفق شد به آرزوهای خود درباره پیشرفت ایران دست پیدا کند؟برای پاسخ به این سوالات با دکتر جواد اطاعت استاد برجسته علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی و نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی گفت و گو کردیم. دکتر اطاعت معتقداست: «آيت‌الله هاشمی از نظر سخت‌جانی، مقاومت و صبوری با کنراد ادنائر در آلمان، از نظر فرایندی که در انقلاب سپری کرد با دنگ شیائوپینگ در چین واز نظر الگوی سیاسی با ماهاتیر محمد در مالزی قابل مقایسه است؛ اما با این تفاوت که او همانند این رهبران هیچگاه به عنوان نفر اول در ساختار سیاسی ایران ایفای نقش نکرد. کما اینکه دنگ شیائوپینگ با فرصتی که به عنوان رهبری انقلاب چین پیدا کرد،توانست بعد از مرگ مائو،نیروهای رادیکال را حذف و با اتخاذ سیاست درهای باز و ایجاد ارتباط با غرب،چین جدید راب نیان گذارد که امروز دومین اقتصاد جهانی است. اما آيت‌الله هاشمی با نیروهای رادیکال در جدال و کشمکش قرار گرفت؛ به‌گونه ای که به جای حذف یا ادغام آنها در فرایند توسعه کشور، این آيت‌الله هاشمی بود که به مرور از عرصه قدرت کناره گرفت و نهایتا به‌عنوان منتقد سیاست‌های حاکم ایفای نقش کرد». در ادامه ماحصل گفت‌وگوی آرمان امروز با دکتر جواد اطاعت را می‌خوانید.

مقدمه: شرایط انتخابات ریاست‌جمهوری، با مجلس دهم متفاوت است. پیچیدگی‌های انتخابات این دوره، برای اصلاح‌طلبان دارای شرایط مضاعف است. آنچه اصلاح‌طلبان باید در روزهای پیش‌ِرو انجام دهند، موضوع گفت‌وگو با محمد جواد اطاعت است. استاد فعلی دانشگاه شهیدبهشتی، با سمت مدیرکل مطالعات و تحقیقات سیاسی وزارت کشور و دبیر کمیسیون احزاب و تشکل‌های سیاسی در وزارت کشور دولت اصلاحات، کار اجرائی را تجربه کرد. این فعال سیاسی اصلاح‌طلب، نماینده مجلس ششم بود و در انتخابات ریاست‌جمهوری یازدهم نیز، یکی از چند چهره شناخته‌شده‌ در میان ثبت‌نام‌کنندگان بود که نامش در میان هشت‌نامزد پایانی قرار نگرفت. او که دکترای علوم‌سیاسی خود را از دانشگاه تهران اخذ کرده، با وجود توانمندبودن در موضوعات سیاست داخلی که مناظره مشهور وی با علیرضا زاکانی در برنامه زنده سیما ازجمله شواهد آن است، بیشتر علاقه‌مند به بحث پیرامون موضوعات پایه‌ای سیاست است. گفت‌وگوی او با «شرق» را می‌خوانید:

مقدمه: جريان‌هاي سياسي در گلوگاه توزيع قدرت در اسفند۹۴قرار گرفته‌اند. اين در حالي است كه زمزمه‌هايي مبني بر جغرافياي مشترك گفتماني در بين جريان‌هاي سياسي به گوش مي‌رسد. حزب اعتدال و توسعه به دنبال ارائه ليست مستقل انتخاباتي است و از سوي ديگر برخي از چهره‌هاي اصولگرا مانند علي لاريجاني با حضور مستقل در انتخابات اجماع اصولگرايان را با چالش‌هاي جديدي مواجه كرده است. با اين وجود برخي از چهره‌هاي اصلاح‌طلب به صراحت عنوان مي‌كنند اين جريان به دنبال تصاحب۲۰۰كرسي مجلس آينده است و به همين دليل با تمام توان وارد رقابت‌هاي انتخاباتي شده‌اند. براي تحليل و بررسي آرايش سياسي انتخابات آينده با دكتر جواد اطاعت استاد برجسته علوم سياسي دانشگاه شهيد بهشتي و نماينده سابق مجلس ششم گفت‌وگو كرده‌ايم. اطاعت معتقد است: «اين مساله كه افراد زيادي در انتخابات ثبت‌نام كرده‌اند نشان‌دهنده توسعه‌نيافتگي سياسي ايران است. برخي حضور گسترده افراد براي ثبت‌نام در انتخابات را به عنوان يك نقطه مثبت و امري مطلوب تلقي مي‌كنند كه به نظر من چنين نيست. فضاي سياسي ايران براي نشاط و بالندگي به تكثر و رقابت سياسي نياز دارد و نه تعدد نامزدها. در نتيجه حضور افراد مختلف كه اغلب فاقد ويژگي‌هاي مورد نياز براي تصميم‌گيري سياسي هستند نمي‌تواند نكته مثبتي تلقي شود. اينكه بيش از ۴۰ نفر براي يك كرسي مجلس رقابت كنند مساله مهمي نيست. نبايد به صورت كمي به پارلمان كه يكي از نمادهاي مهم دموكراسي است نگاه كرد. دموكراسي و پارلمان يك مقوله كيفي است» . وي همچنين عنوان مي‌كند: «اگر صلاحيت اغلب چهره‌هاي اصلاح‌طلب مورد تاييد قرار بگيرد ممكن است اختلافاتي در اين جريان براي بستن ليست‌هاي انتخاباتي به وجود بيايد. ثبت‌نام چهره‌هاي شاخص اصلاح‌طلب از يك سو نشان‌دهنده پتانسيل بالاي اين جريان سياسي است؛ اما نكته مهم اين است كه ليست‌هاي انتخاباتي حالت محدودي دارد و همه اين افراد نمي‌توانند در اين ليست‌ها حضور داشته باشند». در ادامه متن گفت‌وگوي «آرمان» با دكتر جواد اطاعت را می‌خوانید:

مقدمه: دكتر جواد اطاعت استاد علوم سياسي دانشگاه شهيد بهشتي و نماينده اسبق مجلس است. با ايشان گفت‌وگوي مفصلي درباره وضعيت علوم سياسي در ايران داشته‌ايم كه البته خالي از پرداختن به مسائل انضمامي‌تر سياست در ايران هم نيست. آنجا كه اطاعت با مواضع اصلاح‌طلبانه‌اش از اميدواري‌ها و نگراني‌هايش گفته و مي‌گويد ظهور دولت پوپوليستي احمدي‌نژاد را در كتاب مجوز نگرفته‌اش در سال ۸۳ پيش‌بيني كرده بوده است. اطاعت همچنين از نگاه ترديدآميز موجود نظام سياسي به علوم سياسي و به‌طور كل انساني، در ايران گلايه مي‌كند و معتقد است در ايران اساسا باور علمي به اداره اجرایي و اقتصاد وجود ندارد. همچنين بر اين باور است كه در كنار برخي از مشكلات نهادي، از بهترين اساتيد علوم سياسي و روابط بين‌الملل‌مان هم در اين سال‌ها استفاده نكرده‌ايم. چيزي كه او مجموعا آن را ذيل تراژدي علوم سياسي در ايران نامگذاري مي‌كند. متن گفت‌وگوي دكتر جواد اطاعت با «آرمان» را در ادامه مي‌خوانيد:

مقدمه: پرداختن به موضوعات نظریه‌ای در حوزه سیاست، فهم بهتری برای تحلیل وقایع و رویدادهای سیاسی روز به دست می‌دهد. دولت حسن روحانی، پس از دوران هشت‌ساله دولت‌داری محمود احمدی‌نژاد و وقایع خاص آن مقطع، با رأی ١٩ میلیونی روی کار آمد. تغییر در شکل و رویکرد کلی دولت‌ها، البته مختص این مقطع نبوده و نیست. دلیل تفاوت در ماهیت دولت‌ها قبل و پس از انقلاب اسلامی، موضوع گفت‌وگو با محمد جواد اطاعت است. استاد فعلی دانشگاه شهید بهشتی، با سمت مدیرکل مطالعات و تحقیقات سیاسی وزارت کشور و دبیر کمیسیون احزاب و تشکل‌های سیاسی در وزارت کشور دولت اصلاحات، کار اجرائی را تجربه کرد. این فعال سیاسی اصلاح‌طلب، نماینده مجلس ششم بود و در انتخابات ریاست‌جمهوری یازدهم نیز، یکی از چند چهره شناخته‌شده‌ در میان ثبت‌نام‌کنندگان بود که نامش در میان هشت‌نامزد پایانی قرار نگرفت. او که دکترای علوم‌سیاسی خود را از دانشگاه تهران اخذ کرده، با وجود توانمندبودن در موضوعات سیاست داخلی که مناظره مشهور وی با علیرضا زاکانی در برنامه زنده سیما ازجمله شواهد آن است، بیشتر علاقه‌مند به بحث پیرامون موضوعات پایه‌ای سیاست است. گفت‌وگوی او با «شرق» را می‌خوانید: